Τζων Λοκ: τι είναι εκείνο που κινεί τη θέληση;

Αν τεθεί ακολούθως το ερώτημα “τι είναι εκείνο που κινεί τη θέληση”, απαντώ…

Τζων Λοκ: τι είναι εκείνο που κινεί τη θέληση;

Αν τεθεί ακολούθως το ερώτημα “τι είναι εκείνο που κινεί τη θέληση”, απαντώ: η ευτυχία και μόνο.

Ευτυχία και δυστυχία είναι τα ονόματα δύο άκρων, των οποίων όμως δεν γνωρίζουμε τα ακροτατα όρια, αφού πρόκειται για πράγματα που το μάτι δεν έχει δει, το αυτί δεν έχει ακούσει και η καρδιά του ανθρώπου δεν έχει συλλάβει. Έχουμε όμως πολύ ζωντανές εντυπώσεις για ορισμένους βαθμούς αμφότερων αυτών των καταστάσεων εντυπώσεις που δημιουργηθηκαν αφενός από διάφορες στιγμές απόλαυσης και χαράς, και αφετέρου βασάνων και θλίψης, τα οποία χάριν συντομίας θα συμπεριλάβω υπό τα ονόματα της ηδονης και του πόνου της οδύνης, είτε πρόκειται για ηδονές και πόνους του σώματος είτε του πνεύματος.
Ή, για να πούμε την αλήθεια, είναι όλα ηδονές και πόνοι του πνεύματος, αν και μερικά γεννώ νται στο νου από τη σκέψη ενώ άλλα στο σώμα από ορισμένες μεταβολές της κίνησης.

Η ευτυχία επομένως, στην πληροτητά της, είναι η υπέρτατη ηδονη, την οποία μπορούμε να έχουμε και η δυστυχία, ο έσχατος πόνος. O δε ελάχιστος βαθμός αυτού, το οποίο μπορούμε να ονομάσουμε ευτυχία, είναι εκείνος ο βαθμός απουσίας πόνου και παρουσίας ηδονης, χωρίς τον οποίο κανείς δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένος.

Επειδή λοιπόν η ηδονη και ο πόνος προκαλούνται με την επενέργεια ορισμένων πραγμάτων είτε στο νου μας είτε στο σώμα μας και σε διαφορετικούς βαθμούς, έπεται πως οτιδήποτε είναι σε θέση να μας προκαλέσει ηδονη είναι αυτό που ονομάζουμε καλό και οτιδήποτε είναι σε θέση να μας προκαλέσει πόνο το λέμε κακό, για κανέναν άλλο λόγο παρά μόνο για την ικανότητά του να μας προκαλεί ηδονή και πόνο, στα οποία και συνίστανται η ευτυχία και η δυστυχία μας αντιστοίχως.

Μολονότι αυτό είναι που ονομάζουμε καλό και κακό και μολονότι κάθε καλό αποτελεί αντικείμενο της επιθυμίας γενικά, εντούτοις κάθε καλό, ακόμη και αν διαπιστωθεί και γίνει παραδεκτό ως τέτοιο, δεν κινεί κατ’ ανάγκην την επιθυμία κάθε ιδιαίτερου ανθρώπου παρά μόνο στο βαθμό που θεωρείται ότι συνιστά αναγκαίο μέρος της δικής του ευτυχίας.

Κάθε άλλο καλό, όσο μεγάλο κι αν είναι ή φαίνεται, δεν διεγείρει τις επιθυμίες ενός ανθρώπου, ο οποίος δεν το βλέπει ως μέρος της ευτυχίας εκείνης, με την οποία, όπως επί του παρόντος πιστεύει, μπορεί να είναι ικανοποιημένος.

Όλοι επιδιώκουν και επιθυμούν σταθερά ο,τι αποτελεί μέρος της ευτυχίας τους υπ’ αυτη την έννοια. Τα υπόλοιπα πράγματα που αναγνωρίζονται ως καλά, μπορεί να τα αντιμετωπίζει κανείς χωρίς επιθυμία, να τα παρακάμπτει και να είναι ευχαριστημένος ακόμη και χωρίς αυτά.

Τζων Λοκ

Διαβάστε επίσης

Close