Η ηλικία δεν είναι μια συνθήκη που προσεγγίζεται μονομερώς. Προφανώς, όταν μιλάμε για την ηλικία ενός ατόμου εννοούμε τον αριθμό των χρόνων που ζει. Ωστόσο πέρα από τη βιολογική ηλικία, υπάρχει και ένα άλλος «είδος» ηλικίας.

Πρόκειται για τη λεγόμενη «ψυχολογική ηλικία», έναν όρο που δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος αλλά είναι υπαρκτός. Πρόκειται φυσικά για έναν ορισμό που στόχο έχει να περιγράψει το επίπεδο της ωριμότητας ενός ανθρώπου σε συνάρτηση με την βιολογική του ηλικία.

Δεν αποτελεί φυσικά ακριβώς ψυχολογικό όρο αλλά έναν συνδυασμό ψυχολογικής προσέγγισης και κοινωνιολογικής ανάλυσης: το πως «πρέπει» να συμπεριφέρεται κανείς σε μια δεδομένη (βιολογική) ηλικία είναι κάτι που καθορίζεται από τους κοινωνικούς κανόνες και άρα κατ’ αντιστοιχία προκύπτει και το αν η ψυχολογική του ηλικία είναι η ανάλογη.

Η ασυμβατότητας ψυχολογικής και βιολογικής ηλικίας συναντάται πολλές φορές κατά την περίοδο της εφηβείας όταν και πολλά παιδιά συμπεριφέρονται σαν νέοι ενήλικες και όχι σαν έφηβοι ενώ κάποια άλλα παιδιά λες και δεν μπήκαν ποτέ στην εφηβεία. Έχουμε να κάνουμε δηλαδή με συμπεριφορές που είναι είτε πιο ώριμες είτε πιο ανώριμες από το αναμενόμενο.

Οι ψυχολόγοι αποφεύγουν να μιλάνε για τη ψυχολογική ηλικία των ασθενών τους γιατί είναι δύσκολο να προσεγγιστεί και να επαληθευτεί: βρίσκεται στην εκτίμηση καθενός.

Η ψυχολογική ηλικία χωρίζεται όσον αφορά τη γνωστική της λειτουργία, δηλαδή την ικανότητά μας να μαθαίνουμε και να θυμόμαστε και τη συναισθηματική της λειτουργία δηλαδή την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας. Όσο μεγαλώνουμε τείνουμε να έχουμε περισσότερες δυσκολίες με ορισμένες πτυχές της μνήμης. Άρα το να διατηρούμε μια μικρότερη ψυχολογική ηλικία είναι σύμφυτο με την υπέρβαση αυτών προβλημάτων μνήμης.

Από την άλλη, οι ικανότητές μας να διαχειριζόμαστε αρνητικά συναισθήματα βελτιώνονται όσο μεγαλώνουμε. Αυτό σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές, όλοι θέλουμε η ψυχολογική μας ηλικία να είναι μικρή όσον αφορά την μνήμη και μεγαλύτερη όσον αφορά τα συναισθήματά μας.