Είναι φυσιολογικό να λένε τα παιδιά ψέματα;

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρακινήσουν τα παιδιά να λένε αλήθεια με τρεις τρόπους…

Είναι φυσιολογικό να λένε τα παιδιά ψέματα;

Τα παιδιά συνήθως αρχίζουν να λένε ψέματα στα προσχολικά χρόνια, ηλικίας μεταξύ δύο και τεσσάρων ετών. Αυτές οι εκ προθέσεως απόπειρες εξαπάτησης μπορεί να ανησυχούν τους γονείς, οι οποίοι φοβούνται ότι το παιδί τους θα χρησιμοποιήσει τα ψέματα ως μέθοδο επικοινωνίας μεγαλώνοντας.

Ωστόσο, από αναπτυξιακής απόψεως, όταν βλέπουμε ένα παιδί σε μικρή ηλικία να λέει ψέματα σπάνια προκαλεί ανησυχίες.

Στην πραγματικότητα, το ψέμα είναι συχνά ένα από τα πρώτα σημάδια που ένα μικρό παιδί έχει αναπτύξει μια «θεωρία του νου», η οποία είναι η συνειδητοποίηση ότι οι άλλοι μπορεί να έχουν διαφορετικές επιθυμίες, συναισθήματα και πεποιθήσεις στον εαυτό τους.

Ενώ το ίδιο το ψέμα μπορεί να μην είναι κοινωνικά επιθυμητό, ​​η ικανότητα να γνωρίζουμε τι σκέφτονται και αισθάνονται οι άλλοι είναι μια σημαντική κοινωνική δεξιότητα. Σχετίζεται με την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία και τη φροντίδα των άλλων όταν αισθάνονται αναστατωμένοι.

Τα πρώτα ψέματα των μικρών παιδιών είναι συχνά πιο χιουμοριστικά παρά αποτελεσματικά. Φανταστείτε το παιδί που ισχυρίζεται ότι δεν έτρωγε κανένα κέικ ενώ το στόμα του είναι ακόμα γεμάτο ή ένα άλλο που κατηγορεί το σκυλί για να τραβήξει στον ότι ζωγράφισε τον τοίχο.

Μια έρευνα διαπίστωσε ότι το 82% των Αμερικανών εφήβων ανέφεραν ψέματα στους γονείς τους για τα χρήματα, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, τους φίλους, τις απουσίες στο σχολείο καθώς και το σεξ(εάν είναι σεξουαλικά ενεργοί). Οι περισσότεροι έλεγαν ψέματα για τους φίλους τους (67%) και για το εάν καταναλώνουν αλκοόλ / ναρκωτικά (65%). Όμως ήταν λιγότερο πιθανό να πουν ψέματα για το σεξ (32%).

Κατά την ανάγνωση σύντομων σεναρίων όπου ο πρωταγωνιστής μιλούσε στους γονείς του, οι έφηβοι ήταν επίσης πιθανό να θεωρήσουν το ψέμα αποδεκτό αν ήταν να βοηθήσουν κάποιον ή να κρατήσουν ένα προσωπικό μυστικό, αλλά μη αποδεκτό εάν επρόκειτο να βλάψει κάποιον.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλοί ενήλικες επίσης λένε ψέματα – μερικές φορές για καλό, όπως στην περίπτωση ψεμάτων που προστατεύουν τα συναισθήματα κάποιου, ή μερικές φορές σε κάποιους με μια σοβαρή ασθένεια. Ενώ οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, μια μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το 40% των ενηλίκων των ΗΠΑ ανέφεραν ότι είπαν ένα ψέμα τις τελευταίες 24 ώρες.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα χρόνια ψέματα μπορεί να αποτελέσουν ανησυχία εάν εμφανιστούν μαζί με ένα σύμπλεγμα άλλων συμπεριφορών που είναι ακατάλληλες. Για παράδειγμα, η απάτη μέσω του ψεύδους είναι συχνά παρούσα στη συμπεριφορά και στο εναντιωματικό προκλητικό σύνδρομο(ODD).

Οι νέοι με συμπεριφορικές διαταραχές συχνά ανεβάζουν τους τόνους στο σπίτι ή στο σχολείο μέσω επίμονης επιθετικότητας και βλάβης σε άλλους ή σε περιουσιακά στοιχεία τους. Αλλά για να ανταποκριθεί στις διαγνώσεις, θα πρέπει να συνυπάρχουν τα ψέματα με μια σειρά άλλων συμπτωμάτων όπως η άρνηση συμμόρφωσης με τα στοιχεία της εξουσίας, οι επίμονες παραβιάσεις των κανόνων και η αδυναμία ανάληψης της ευθύνης για τις ενέργειές τους.

Μια άλλη αιτία που οι γονείς θα πρέπει να δώσουν βαρύτητα, είναι όταν το ψέμα χρησιμεύει για να καλύψει άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας εξαιτίας του φόβου ή της ντροπής. Για παράδειγμα, ένα παιδί ή ένας έφηβος που πάσχει από σοβαρό άγχος μπορεί να λέει ψέματα χρονίως για να αποφύγει να αντιμετωπίσει καταστάσεις που τον κάνουν να φοβούνται (για παράδειγμα, το σχολείο, τα μικρόβια κλπ).

Μπορεί επίσης να λένε ψέματα για να αποφύγουν το «στίγμα των διαταραχών ψυχικής υγείας». Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμβουλή του γιατρού ή ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας (όπως ενός ψυχολόγου ή ψυχιάτρου) θα βοηθήσει να διευκρινιστεί αν το ψέμα είναι ενδεικτικό μιας ανησυχίας για την ψυχική υγεία.

Ενώ τα ψέματα είναι φυσιολογικό να συμβαίνει αναπτυξιακά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παρακινήσουν τα παιδιά να λένε αλήθεια με τρεις τρόπους.

Πρώτον, αποφύγετε τις υπερβολικές ποινές ή τις υπερβολές γενικότερα. Σε μια έρευνα που συγκρίνει μια Δυτική Αφρικανική σχολή που χρησιμοποίησε μη λεκτικές τιμωρίες (όπως το χτύπημα με ραβδί, χαστούκια και τσίμπημα) και ένα σχολείο που χρησιμοποίησε διαφορετικές λεκτικές τιμωρίες (όπως φωνασκία) οι μαθητές στο σχολείο με τις μη λεκτικές τιμωρίες ήταν πιο πιθανό να είναι αποτελεσματικοί ψεύτες.

Καθώς τα παιδιά γερνούν και αναπτύσσονται οι προοπτικές τους, είναι όλο και περισσότερο σε θέση να κατανοήσουν τα είδη ψεμάτων που θα είναι πιστά σε άλλους. Γίνονται επίσης καλύτεροι στη διατήρηση του ψεύδους με την πάροδο του χρόνου.

Τα παιδιά από οικογένειες που δίνουν μεγάλη έμφαση στην τήρηση των κανόνων και δεν ανοίγουν διάλογο με τα παιδιά τους αναφέρουν επίσης ότι παρατηρούνται τα ψέματα πιο συχνά.

Δεύτερον, συζητήστε συναισθηματικά και ηθικά σενάρια με παιδιά. Αυτή η «συναισθηματική προπόνηση» υποστηρίζει την κατανόηση των παιδιών για το πότε τα ψέματα είναι πιο επιβλαβή, πώς επηρεάζουν τους άλλους και πώς μπορούν να αισθάνονται οι ίδιοι όταν λένε ψέματα. Τα παιδιά προσδοκούν όλο και περισσότερο την ηθική για να πουν την αλήθεια και οι γονείς μπορούν να τονίσουν αυτές τις θετικές πτυχές της αλήθειας.

Τρίτον, βεβαιωθείτε ότι το ψέμα είναι πραγματικά ένα ψέμα. Τα πολύ μικρά παιδιά είναι επιρρεπείς στην ανάμειξη της πραγματικής ζωής και της φαντασίας, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες συχνά θυμούνται τα επιχειρήματα διαφορετικά μεταξύ τους. Εάν ένα παιδί αναφέρει σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, οι ισχυρισμοί αυτοί πρέπει πάντα να διερευνηθούν. Διακρίνοντας εάν υπάρχει ή όχι σκόπιμη απόπειρα εξαπάτησης, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να στοχεύσουν αποτελεσματικότερα

Συνοψίζοντας, το ψέμα είναι αναπτυξιακά φυσιολογικό και ένα σημαντικό σημάδι αναπτύσσονται και άλλες γνωστικές δεξιότητες.

Αν το ψέμα είναι επίμονο και βλάπτει την ικανότητα του παιδιού να λειτουργεί αποτελεσματικά στην καθημερινή ζωή, αξίζει να συμβουλευτείτε έναν εμπειρογνώμονα για την ψυχική υγεία ή τον γιατρό σας.

Αλλά σε άλλες περιπτώσεις, θυμηθείτε ότι το ψέμα είναι μόνο ένας τρόπος που τα παιδιά μαθαίνουν να περιηγούνται στον κοινωνικό κόσμο. Οι ανοιχτές και ζεστές συζητήσεις σχετικά με την αλήθεια θα πρέπει τελικά να συμβάλουν στη μείωση των ψεμάτων των παιδιών καθώς αναπτύσσονται.

Του Αντώνιου Καλέντζη, Ψυχολόγος – Συγγραφέας

Διαβάστε επίσης

Close